Τα μύρτα είναι οι καρποί της Μυρτιάς ενός αειθαλή θάμνου που συναντάμε σε διάφορα μέρη της Ρόδου όπως και στην όμορφη φύση της Ψίνθου. Όσο πιο πίσω στο χρόνο, τόσο περισσότερες ήταν οι μυρτιές στην Ψίνθο. Με την επέκταση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων οι μυρτιές ξεριζώνονταν γύρω από τα χωράφια από τους γεωργούς χάριν των καλλιεργειών αφού ένας μόνο τέτοιος θάμνος μπορεί να καλύψει μεγάλη έκταση και να φτάσει ακόμα σε ύψος τα 5 μέτρα ! Σήμερα πηγαίνοντας στην εξοχή γύρω από το χωριό βρίσκουμε ακόμα μυρτιές ενώ ορισμένοι για καλλωπιστικούς λόγους τις φυτεύουν στις αυλές τους, κλαδεύοντας τα κλαδιά και διατηρώντας τον θάμνο σε μικρό μέγεθος.


Η μυρτιά (Myrtus) ανήκει στο γένος Μύρτος και στην οικογένεια των Μυρτοειδών (Myrtaceae). Υπάρχουν πολλά είδη μυρτιάς όμως στην Ελλάδα απαντάται μόνο το είδος (Myrtus communis) Μύρτος ο κοινός. Κάθε Άνοιξη η μυρτιά ανθίζει, βγάζει μικρά άσπρα αρωματικά άνθη με πολλούς στήμονες. Στη συνέχεια τα άνθη αυτά θα δώσουν καρπούς (που μοιάζουν σαν καρπούς αγριελιάς) σχεδόν σφαιρικού σχήματος, άσπρου ή μαύρου χρώματος ενώ πιο σπάνια συναντάμε και κυανομέλανους καρπούς. Αυτοί οι καρποί είναι τα μύρτα τα οποία συλλέγονται όταν ωριμάσουν τέλη Φθινοπώρου και κατά τη διάρκεια του Χειμώνα. Τα μύρτα έχουν ασυνήθιστη, στυφή γεύση. Η ωρίμανση των μύρτων συμπίπτει κάθε χρόνο με το λιομάζωμα. Ορισμένοι συγχέουν τα μύρτα με τα μύρτιλλα που αν και μοιάζουν εξωτερικά δεν είναι συγγενικά είδη.




Τα φύλλα της μυρτιάς είναι μακρόστενα, λογχοειδή και έχουν ένα βαθύ πράσινο χρώμα. Όταν τα σκούρα πράσινα φύλλα της μυρτιάς λούζονται από τις ακτίνες του Ήλιου μπορούμε να διακρίνουμε επάνω σε αυτά, μικρές τρύπες, οι οποίες δεν είναι τίποτα άλλο παρά αδένες με αιθέριο έλαιο. Από τα φύλλα, τα κλαδιά και τα άνθη της μυρτιάς παράγεται αιθέριο έλαιο (μυρτέλαιο) με χρήσεις στην αρωματοποιία, στην παρασκευή φαρμάκων και καλλυντικών. Τα κλαδιά της μυρτιάς χρησιμοποιούνταν παλαιότερα στην κατασκευή των καλαθιών.


Από την αρχαιότητα την μυρτιά συνοδεύουν διάφοροι μύθοι ! Η μυρτιά ήταν ιερό φυτό, θάμνος στην αρχαία Ελλάδα και συνδεόταν με την θεά Αφροδίτη. Σύμφωνα με την Μυθολογία, η Αφροδίτη γεννήθηκε στον αφρό των κυμάτων όταν το σπέρμα του πατέρα της Κρόνου έπεσε στη θάλασσα. Όταν εκείνη αναδύθηκε και βγήκε για πρώτη φορά στη στεριά (κάπου στη Κύπρο) κρύφτηκε πίσω από μια μυρτιά και έτσι από τότε η μυρτιά θεωρούνταν ιερός θάμνος. Στην αρχαία Ελλάδα φυτεύονταν μυρτιές γύρω από τους ναούς ενώ οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να φτιάχνουν στεφάνια από μυρτιά. Ένας άλλος μύθος μιλάει για την Φαίδρα, κόρη του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, η οποία κάποτε ερωτεύτηκε τον γιό του συζύγου της και η οποία για να συγκρατήσει το πάθος της τρυπούσε φύλλα μυρτιάς ! Επίσης άλλος ένας μύθος λέει ότι η θεά Αθηνά μεταμόρφωσε σε θάμνο την φίλη της Μυρσίνη που πέθαινε, εξού και το μυρσίνη το οποίο είναι ένα από τα πολλά ονόματα της μυρτιάς στην Ελληνική γλώσσα.


Η μυρτιά ονομάζεται αλλιώς και :

• μυρσίνη
• μερτιά
• σμυρτιά
• μερσινιά


Από την αρχαιότητα τα διάφορα μέρη της μυρτιάς χρησιμοποιούνταν ως φάρμακο της εποχής με διάφορους τρόπους. Οι αρχαίοι γνώριζαν για τις στυπτικές, αντισηπτικές και αιμοστατικές ιδιότητες της όπως και ότι βοηθά στην πέψη. Ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε την μυρτιά για να καθαρίζει τα έλκη των γυναικείων γεννητικών οργάνων, έβραζε τα φύλλα της και έδινε το ποτό αυτό στις γυναίκες που διευκόλυνε τον τοκετό. Επίσης η μυρτιά χρησιμοποιούνταν στις δερματικές παθήσεις αλλά και στην επούλωση πληγών. Στην αρχαιότητα έφτιαχναν ακόμα και αρωματικό λάδι και κρασί με μυρτιά !


Άλλες αρχαίες ονομασίες της μυρτιάς είναι και οι :

• μυρρίνη
• μύρρινος
• μυρτίνη


Τα μύρτα τρώγονται ωμά όταν είναι ώριμα ενώ από αυτά μπορούμε να φτιάξουμε λικέρ ή να αρωματίσουμε άλλα ποτά. Επίσης τα μύρτα μπορούν να γίνουν γλυκό, μαρμελάδα ή να χρησιμοποιηθούν σε σαλάτες ακόμα και σε παγωτά ! Τα κλαδιά της μυρτιάς χρησιμοποιούνται και για διακοσμητικούς λόγους. Τέλος στις μυρτιές φτιάχνουν φωλιές διάφορα είδη πουλιών (όπως π.χ οι Τσίχλες) ενώ από τους καρπούς τους τρέφονται και συντηρούνται ακόμα περισσότερα. Αυτός ήταν και ο λόγος άλλωστε που κατά το παρελθόν, οι κυνηγοί, έστηναν τις βέργες τους μέσα στους θάμνους αυτούς όπου γνώριζαν ότι συχνάζουν πάντα πολλά πουλιά.